Obozowy wspomnień czar: praca zespołowa II

Po pierwszym obozie w Chacie Socjologa na Otrycie, mimo "trudnych" warunków (brak prądu, brak wody bieżącej, ubikacja na zewnątrz, kuchnia z paleniskiem, ogrzewanie kominkiem do którego należy narąbać drewno),studenci zapukali do moich drzwi: "To dokąd jedziemy w tym roku?". Hmmm no i pojechaliśmy ... do Łupkowa ...oczywiście w Bieszczadach ;) A było to tak ...

Studenci zostali zaangażowani w przygotowania i organizację, bowiem był to drugi etap ich pracy zespołowej. Oprócz zorganizowania transportu, zakupienia zaopatrzenia, mieli za zadanie przygotować po jednym ćwiczeniu do pracy z grupą, które przetestują podczas obozu na grupie kolegów i koleżanek. W ten sposób powstał wspólny program ćwiczeń i zadań do pracy z grupą oraz każdy miał okazję wcielić się       w rolę prowadzącego z feedbackiem. Dla studentów Pedagogiki, to wartościowe doświadczenie i pakiet ćwiczeń pod ręką na przyszłość.

Wyjechaliśmy tym razem autami w Beskid niski, w pobliże Komańczy, do Chaty w Łupkowie, zwanej Chatą na końcu świata...i tym razem towarzyszyła nam zima.

Widok z okna chaty  w Łupkowie

 

no widok jest faktycznie ...jak na końcu świata ...zwłaszcza, że docieraliśmy do niej w wietrzny i śnieżny dzień, niewiele widząc ...

Chata jednak zrobiła miłe wrażenie i wywołała uśmiech na twarzy. Czas wziąć się do roboty ...

Kontrakt i harmonogram zajęć rozpisane i zawieszone na widoku - patrz niedaleko okna.

Podobnie jak na Otrycie świetlica i kuchnia (za tym kołem mieściła się kuchnia) zajmowały parter chaty a sypialnia na poddaszu.

Materace i śpiwory nikogo nie zdziwiły....może odrobinę mała powierzchnia sypialnej części ale to z kolei też wpływa na procesy grupowe.Proces bywa zaskakujący, a wspólne mieszkanie chyba trochę męczy, więc należy podwójnie się wysilić podczas pobytu. Tym razem nauczką było dla mnie, podnoszenie poprzeczki zbyt wysoko - trochę trzeba czasami odpuścić i wyluzować.

W ciągu dnia podobnie jak na Otrycie należało wywiązać się z obowiązków: w tym odśnieżania drogi do wc ;)

Nabrania wody ze studni i przyniesienia wiader do chaty - woda do picia i do łaźni ;)))

Drewno na opał do pieca kaflowego, na którym była jednocześnie kuchnia - ale tym razem już bogatsi o doświadczenie obiadowaliśmy  smaczniej. I tu usłyszałam od uczestników: "eeee drewno już jest narąbane...nuuuuuuuuda ;)" ... a pamiętam ile było awantur o noszenie drzewa na Otrycie ;)))

Zwłaszcza wieczory przy świecach dodawały uroku i klimatu, który będziemy wszyscy wspominali jeszcze dłuuuuuuuuuugie lata ...

Organizacja codziennego życia w chacie przebiegała bez zarzutów, po treningu na Otrycie wszyscy znali swoje miejsce i wręcz dla relaksu wykonywali swoje obowiązki. Po południu prezentowaliśmy swoje ćwiczenia i trenowaliśmy przyjmowanie i dawanie feedback'u, które to elementy też stanowią ważną część zawodu pedagoga, zwłaszca tego który chce rozwijać swoje umiejętności. Były też ciekawe chwile, ćwiczenia zaskakujące, energetyzujące i "icebreaking" ... Dodatkowo ciekawie układały się pewne sytuacje. W obu obozach brała udział osoba niepełnosprawna fizycznie, która nieświadomie odegrała ważną rolę dla grupy i każdego uczestnika z osobna, bowiem nigdy nie marudziła, zawsze była pomocna i pokonała swoje problemy fizyczne aby dotrzeć w oba miejsca w górach, wnieść swój plecak, wykonać swoje zadania         w chacie. Takie ciche sumienie grupy, określona też przez uczestników słoneczkiem za pogodę ducha.

Tak sobie myślę, że siedząc na uczeni w ławkach przez trzy lata studiów ...nie dowiedzieliby się o sobie samych i  nawzajem tyle co podczas tych kilku dni.

Rzecz o konflikcie i kompromisie ...?

Wracając do konfliktu ... nie tylko w grupie.

Tak po krótce, to jest to zderzenie idei, poglądów, wartości, to sytuacja gdy obie zależne od siebie strony blokują się w uzyskaniu określonych celów.

Analizując przyczyny konfliktu znajdziemy zresztą trafny podział na przyczyny wyznaczające jednocześnie typologię konfliktów wg Ch. Moore'a:

            Ten amerykański negocjator proponuje, aby każdy konflikt przeanalizować pod względem jego źródeł i sprowadzić do negocjowalnej płaszczyzny: konfliktu struktury i interesów. Te elementy konfliktu, które są najbliższe faktom, danym a najdalsze emocjom mają największą szansę na pozytywne rozwiązanie. Przykładem (być może bardzo szerokim) niech posłuży sytuacja polityczno-bisnesowa nad Morzem Martwym, gdzie firmy Cisco, Microsoft, HP, Intel, współfinansują inicjatywy "start-up " łączące Palestyńczyków i Izraelczyków. Jest to pomysł aby tworzenie nowej rzeczywistości życia, pracy, finansów pokonało uprzedzenia i konflikty wartości, ideologii, relacji nagromadzone przez wieki. Nowe pokolenie ma stworzyć nowe wartości poprzez wymiar działań praktycznych (więcej na ten temat Forbes 11/2013).

              

 Konflikty najpierw rodzą się w naszej głowie, co wynika z naszej postawy i sposobu postrzegania otoczenia. Na nasze filtry postrzegania świata ma wpływ sposób wychowania, środowisko wychowania, rodzina, przyjaciele nauczyciele a nawet, bądź przede wszystkim -  mass-media. Te elementy środowiska wychowawczego wpływają decydująco na naszą socjalizację, kształtowanie poglądów, a te na nasze reakcje, które następnie rodzą konsekwencje. Tak więc, w zależności od tego jakie mamy doświadczenie, tak postrzegamy rzeczywistość i konflikty oraz tak na nie reagujemy. A warto uczyć się z tych sytuacji.

Przebieg konfliktu zależy od wielu czynników: jego poziomu, struktury, kultury organizacji-grupy, sposobu kierowania-zarządzania konfliktem. Zatem dokonując analizy zjawiska nie wolno zapominać o takich obszarach jak: historia konfliktu, kontekst konfliktu, zainteresowane strony w konflikcie (zaangażowane bezpośrednio i pośrednio), przedmiot konfliktu, dynamika konfliktu. [1]  M. Żmuda wskazuje za J.A. Stoner różnorodność przyczyn konfliktów: rywalizacja do ograniczonych zasobów, pragnienie autonomii i potrzeba kontroli, różnice w celach, różnice wartości lub poglądów, wprowadzanie zmian. [2] Natomiast A. Korza jako źródła konfliktu wskazuje: idee, wartości lub odczucia, różnice interesów, emocje negatywne (lęk, strach, poczucie straty, uraza).[3]

Na podstawie literatury stwierdzono, że konflikt stanowi proces,  zatem znajomość charakterystyki jego rozwoju, może odgrywać kluczową rolę podczas rozwiązywania sytuacji konfliktowych.

PRZEBIEG   KONFLIKTU                      

Etap I – Potencjalna opozycja: określenie przynajmniej jednego z warunków umożliwiających zaistnienie konfliktu,  a mianowicie: 1. Problemy w komunikacji, 2. Konflikty wynikające ze struktury i/lub hierarchii grupy, 3. Zmienne osobowościowe.

Etap II – Poznanie i personalizacja: urzeczywistnienie problemu oraz zaangażowanie emocjonalne w konflikt: niepokój, napięcie, frustracja, wrogość.

Etap III – Zachowania: podjęcie działań przez strony w celu wzajemnego utrudnienia osiągnięcia celów. Są to zamierzone i świadome działania, przybierające postawy: rywalizacji, współpracy, dostosowanie się, unikania, kompromisu.

Etap IV – Wyniki: Konsekwencje sytuacji, które mogą podnosi bądź obniżać efektywność grupy, w zależności od przebiegu zjawiska i postaw wszystkich zaangażowanych stron.[4]

            Wyniki konfliktu mogą być dwojakie, co zależy od dojrzałości grupy i jej uczestników, więzi oraz spójności grupy, doświadczenia, umiejętności komunikacyjnych, poczucia zaufania oraz umiejętności współpracy, która jako jedyna najefektywniejsza postawa zakłada działania zmierzające do osiągnięcia optymalnej satysfakcji przez obie strony. Jak podkreśla A. Korza, w sytuacji rozwiązywania konfliktu ważne jest przestrzeganie zasady: 1) opracowanie emocji, 2) opracowanie problemu różnicy wartości, 3) omówienie różnic interesu.[5]

            Pojęcie konfliktu budzi generalnie negatywne skojarzenia oraz kontrowersyjne zdania. Mitem natomiast jest twierdzenie, że konflikt jest zdarzeniem szkodliwym dla grup i powinno się go unikać. Jak donoszą praktycy oraz literatura fachowa możemy wyróżnić zarówno pozytywne jak i negatywne  konsekwencje sytuacji konfliktowej dla grupy.

POZYTYWNE KONSEKWENCJE KONFLIKTU

NEGATYWNE KONSEKWENCJE KONFLIKTU

Wzrost motywacji, aktywności, Innowacyjność, kreatywność, Satysfakcja, Ostrzeżenie o dysfunkcjonalnych aspektach funkcjonowania grupy, Przyrost wiedzy, doświadczenia, umiejętności, Wzrost zaufania, poczucia bezpieczeństwa, więzi i spójności grupy, Poczucie sprawiedliwości, Podniesienie samooceny,

Negatywne emocje, kłótnie, Stres, Zmniejszenie efektywności pracy grupy, Spadek motywacji, Obniżenie zaufania, rozluźnienie więzi, Agresja, Postawa ucieczki od trudności, Koncentracja na konflikcie i emocjach, Utrudniona lub brak komunikacji, Symptomy fizyczne (bóle głowy, zaburzenia snu, dolegliwości pokarmowe), Oznaki behawioralne (wycofanie z relacji interpersonalnych, nałogi, lekomania), Rozpad grupy.

Źródło: opracowanie własne na podstawie: R. J. Edelmann, Konflikty w pracy, GWP, Gdańsk 2005 M. Żmuda, Konflikty i sposoby ich rozwiązywania, www.portal.wsiz.rzeszow.pl

            Na konsekwencje sytuacji konfliktowej oraz przebiegu konfliktu zdecydowanie mają wpływ umiejętności prowadzącego grupę oraz dobór metod kierowania konfliktem. Wśród tych metod możemy wyróżnić:

- stymulowanie konfliktu – w celu zaistnienie procesu grupowego i zmiany postaw uczestników,

- ograniczanie lub tłumienie konfliktu – w sytuacji gdy jest zbyt wysoki lub destrukcyjnie wpływa na grupę,

- rozwiązywanie konfliktu: dominacja lub tłumienie; kompromis, integracja (współodpowiedzialność grupy za sytuację) , negocjacje.[6]

            Jeżeli występowanie sytuacji problemowych, w tym konfliktowych jest nieuniknionym etapem istnienia każdej grupy społecznej, należy odpowiednio się wyposażyć w wiedzę, umiejętności  i  korzystne postawy, czy też nawyki, dające możliwość traktować konflikt jako trening i „konstruktywną krytykę”. Postawa uczestników a w tym i grupy, otwarta na zmianę, rozwój, naukę jest podstawą do kreatywnego rozwiązywania problemów i kryzysów, często determinowanych przez zmieniające się uwarunkowania życia. Ważne jest panowanie nad emocjami i oddzielanie emocji od problemu, nie ocenianie osoby a sytuacji, rozwiązania, faktów. Kluczem i drogą jest jasna i rzeczowa komunikacja, spójna pod względem werbalnym i niewerbalnym, pozbawiona komunikatów tylu "Ty", nastawiona na dialog, podparta zaufaniem i szacunkiem. Jeśli weźmiemy pod uwagę negocjacje, rozstrzyganie sporów z arbitrem czy sędzią, to tylko te pierwsze, oparte o współpracę dają trwałe i wartościowe efekty. Sędzia bowiem wydaje werdykt,niezależny od stron zaangażowanych i zawsze ktoś wychodzi z "rozprawy" z poczuciem krzywdy. Tak więc,jednocześnie widzimy, że ze stylów reagowania na konflikt najwartościowsza jest współpraca, bo kompromis, unikanie, rywalizacja, dostosowanie, zawsze mają deficyt realizacji zamierzonych celów. Pamiętajmy więc, że gdy po raz kolejny powiemy: "idźmy na kompromis" , to z góry zakładamy, że nie osiągniemy założonych celów.

          

---

Fragment artykułu: Wierzańska M., Rola konfliktu w procesie rozwijania kompetencji społecznych metodą pracy grupowej, (w.: )Zamojskie Studia i Materiały, Pedagogika,  Zamość 2009r.

---

[1] R. J. Edelmann, Konflikty w pracy, GWP, Gdańsk 2005

[2] M. Żmuda, Konflikty i sposoby ich rozwiązywania, www.portal.wsiz.rzeszow.pl/plik.aspx?id=8037 

[3] A. Korza, http://zarządzanieprojektami.wordpress.com/

[4] M. Żmuda, Konflikty i sposoby ich rozwiązywania, www.portal.wsiz.rzeszow.pl/plik.aspx?id=8037

[5] A. Korza, http://zarządzanieprojektami.wordpress.com/

[6] M. Żmuda, Konflikty i sposoby ich rozwiązywania, www.portal.wsiz.rzeszow.pl/plik.aspx?id=8037

Rozwiązywanie konfliktów ...

http://pami.agh.edu.pl/files/rozwiazywanie_konfliktow.ppt

Podczas organizacji warsztatu z Rozwiązywania konfliktów na PAMI w Krakowie pojawił się "konflikt" organizacyjny, a mianowicie wstawiono błędną godzinę warsztatu. Spowodowało to oczywiście pewne konflikty pomiędzy organizatorami a uczestnikami (a źródłem był konflikt strukturalny ;)), trudność lub niemożność uczestnictwa w warsztacie o właściwej godzinie no i negatywne emocje ... Ale dla załagodzenia sytuacji zamieszczono prezentację z podstawowymi wiadomościami. Zainteresowanych zapraszam do lektury powyżej ...

Kulturoterapia dla młodzieży ...

Pracując w zespole pedagogów z młodzieżą gimnazjalną stworzyliśmy warsztat pracy, przetestowany i dający pozytywne wyniki wychowawcze. Momentami było baaaardzo trudno, ale po zdobyciu zaufania młodzieży, jej zainteresowania, po tym jak przeszedł i proces grupowy i wiele różnych sytuacji ... przyszła satysfakcja w postaci zadowolenia naszej młodej gawiedzi. A w efekcie publikacja.

Wierzańska M., Komponent budowy systemu wartości i kompetencji społecznych, (w.:) Zintegrowany model Kulturoterapii młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym (red.: J.Skwarek, B. Panasiuk), Wyższa Szkoła Zarządzania i Adminstracji w Zamościu, Zamość 2013r.

Grupa a proces grupowy

Kilka słów o procesie grupowym ...

Pojęcie grupy.

 

Ludzkie życie społeczne jest życiem grupowym, w którym zarówno w sposób zorganizowany jak i spontaniczny dochodzi do wielorakich interakcji międzyludzkich, będących lekcją lub treningiem umiejętności społecznych. Ta nauka psychospołeczna obejmuje proces kształtowania naszych postaw, zachowań, systemu wartości, rozwijania i doskonalenia komunikacji interpersonalnej oraz radzenia sobie w sytuacjach trudnych i konfliktowych. Każda grupa społeczna w sposób naturalny przechodzi etapy rozwoju i doskonalenia, a czasami regresu. Dla osób zarządzających grupami lub pracujących z grupą wiedza na temat procesu grupowego jest niezbędna do kreatywnej i efektywnej stymulacji grupy oraz jednostki.

Rozpatrując pojęcie grupy, napotykamy na stwierdzenie, że to „dwie lub więcej osób  o poczuciu wspólnej tożsamości, między którymi dochodzi do strukturalnie uporządkowanych interakcji opartych na wspólnym zestawie oczekiwań co do zachowania partnera.” [1] Wg Słownika wyrazów obcych, jest to zespół ludzi wypełniających określone zadanie, między którymi wytwarza się poczucie więzi społecznych.[2] Wg J. Szczepańskiego i R. Merona grupa społeczna, to szczególny typ zbiorowości społecznej, natomiast zbiorowość stanowią potencjalne grupy społeczne. Zbiorowość społeczna jest najbardziej ogólnym określeniem skupienia ludzi, między którymi chociaż na krótko wystąpiła więź społeczna.[3] Podążając za J. Szczepańskim możemy wyróżnić następujące cechy grupy społecznej:

- przynajmniej 3 członków,

- wspólne cele, wzmacniające więź i solidarność grupy,

- struktura czyli organizacja grupy,

- odrębność od innych grup,

- ośrodki skupienia grupy- wartości, symbole, idee.[4]

            Z socjologicznego punktu widzenia grupa to zbiorowość spełniająca następujące warunki:

1. Między członkami zbioru występują interakcje, które przebiegają wedle ustalonych wzorów. Osoby będące członkami grupy pozostają ze sobą w ustalonych stosunkach społecznych – kryterium obiektywne.

2. Osoby podejmujące ze sobą interakcje same określają się jako członkowie grupy, „uważają się za grupę” – kryterium subiektywne.

3. Jednostki pozostające w interakcjach określane są przez innych jako „członkowie grupy” – kryterium subiektywne.

Jednak samo kryterium obiektywne nie wystarcza do wyznaczenia grupy.[5] O tym, że mamy do czynienia z grupą świadczy występowanie:

- komunikacji między członkami grupy,

- odpowiednia struktura interakcji wg ról i statusów społecznych członków,

- wspólne normy i wartości,

-         poczucie przynależności do grupy i odczuwanie tożsamości.[6]

Według Amerykańskiego Stowarzyszenia Specjalistów w zakresie Pracy z Grupami (Association for Specialists in Group Work – ASGW), wyróżniamy grupy zadaniowe/robocze (task/work groups; grupy wspomagające prace projektowe, komitetów, organizacji samorządowych, grup edukacyjnych); grupy psychoedukacyjne  i psychoprofilaktyczne (guidance/psychoeducational groups; edukacyjne, profilaktyczne, kompensacyjne,  wspieranie uczestników potencjalnie zagrożonych lub w kryzysie, sytuacji trudnej); poradnictwo grupowe/treningi interpersonalne (counseling/interpersonal problem-solving groups; rozwiązywanie problemów interpersonalnych z wykorzystaniem potencjału i wsparcia grupy); grupy psychoterapeutyczne/rekonstrukcji osobowości (psychotherapy/personalisty reconstruction groups; łagodzenie głębokich problemów psychologicznych).[8]

Analizując polską literaturę fachową możemy wyróżnić psychogrupy (praca nad emocjami), socjogrupy (grupa pracuje nad różnymi zadaniami), grupy zadaniowe (grupy projektowe). [9]

Czym zatem jest praca grupowa? Jedna z definicji – autorstwa ASGW[10]- podaje, że jest to szeroko rozumiana praktyka profesjonalna, polegająca na udzielaniu pomocy lub realizowaniu założonych zdań w zorganizowanej sytuacji grupowej. Definicja ta zakłada wykorzystanie teorii i procesów grupowych przez kompetentnego praktyka, który wspiera zebrane osoby w osiągnięciu wspólnych celów: osobistych, interpersonalnych lub związanych z realizacją zadań.[11]

Każda zbiorowość zachowuje się w zależności od norm ustalonych w danej grupie. Każda grupa społeczna ma pogląd na temat właściwych i niewłaściwych zachowań oraz postaw. Normy są rezultatem kulminacyjnego procesu interakcji grupowych, podczas których jednostka prezentuje swoje zachowanie na tle grupy, otrzymując od niej ocenę. Grupy zdecydowanie są mniej tolerancyjne na odstępstwa od norm niż społeczeństwo generalnie, stąd konformizm również występuje tutaj silniej. Każda grupa ma swoją strukturę, organizację i system komunikacji. Grupa składa się z powiązanych wzajemnie statusów i odpowiednich im ról. Różne statusy służą różnym aspektom ogólnych celów grupy. Każda osoba w grupie ma swoją rolę (status społeczny). Pomiędzy poszczególnymi osobami wywiązują się zależności, tworzące strukturę. Statusy nie musza być ze sobą równe, stąd też tworzy się hierarchia statusów – struktura podległości. Bywa, że status zależy nie od pozycji a od autorytetu osoby. Ponadto w grupach występuje również grupowe podejmowanie decyzji, które zależy od interakcji między członkami grupy. Ilość osób przemawia na korzyść ze względu na różnorodne doświadczenie, wyminę poglądów, ale również częściej dochodzi do konfliktu, różnicy zdań przez co grupa musi ukształtować proces komunikacji i umiejętność rozwiązywania konfliktów  (negocjacje, mediacje). Niebezpieczeństwem jest brak osoby odpowiedzialnej za podejmowane decyzje, co wzmacnia brawurowość postępowania i  skłonność do bardziej ryzykownych rozwiązań. Grupy określają swoje granice, definiujące kto należy do grupy.[12] Granice grupy podobnie jak i ona sama są dynamiczne i ulegają zmianie w sensie obiektywnym (zmiana natężenia interakcji) bądź subiektywnym (uważanie siebie za członka grupy). Każda grupa dąży do trwałości i ciągłości grupy, stąd kultywowanie i przestrzeganie zwyczajów i tradycji, oraz ośrodków skupienia jak idee, symbole. Duże grupy o dużej spójności minimalizują twórczość na rzecz podobieństwa oraz wywierają silniejsze postawy konformistyczne. Jest to reakcja nazywana myśleniem grupowym. [13]

            Każda grupa bez względu na cel powstania, ma swoje „życie”, obejmujące różnorodne procesy interpersonalne i stosuje strategie rozwiązywania problemów oparte na świadomym uczestnictwie, postawach, uczuciach, zachowaniach. Grupa zawsze jest ukierunkowana na rozwój, ze szczególnym uwzględnieniem odkrywania wewnętrznych  zasobów osobistej mocy i pokonywania barier, hamujących w optymalny rozwój jednostki. Każda osoba poprzez uczestnictwo w grupie ma okazję doskonalić swoje umiejętności interpersonalne, usprawniające funkcjonowanie w społeczeństwie, rozwiązywanie problemów i sytuacji trudnych. Struktura grupy zapewnia wsparcie, poczucie bezpieczeństwa i stymuluje do eksploracji swoich predyspozycji.[14]

            Stosowanie metod aktywnych powoduje, że uczestnicy komunikują się ze sobą, wymieniają poglądy, poznają się wzajemnie, czują wspólnotę pewnych doświadczeń ale i różnice. Nie należy zapominać, że jak każda zbiorowość i grupa przechodzi swoje kryzysy, wynikające z indywidualnych różnic pomiędzy jednostkami, ich poglądami, uczuciami, sposobem postrzegania i rozumienia. Analizując zjawiska interpersonalne zachodzące w grupie opracowano teorię procesów grupowych, opisujących  specyfikę poszczególnych etapów rozwoju grupy, ich charakterystykę, celowość i znaczenie dla grupy. Dlatego tez bardzo ważne jest poznanie zasad dynamiki grupy aby konstruktywnie ją poprowadzić.[15]

PROCES GRUPOWY

I.                   STADIUM POCZĄTKOWE – FORMOWANIE GRUPY

Na tym etapie zwanym również fazą pozornej integracji, członkowie grupy poznają się nawzajem. Następuje wstępna integracja, nawiązywanie relacji i interakcji. W grupie odczuwa się duże poczucie lęku przed nowym, oceną innych, opór, brak zaufania, czasami znudzenie. Z czasem z napięcia rodzą się konflikty, lecz wszystkie te zjawiska przy pomyślnym toku prowadzą do wzrostu zaufania, wzmocnienia więzi, poczucia bezpieczeństwa. Na tym etapie rozpoczyna się ustalanie norm grupowych (wspólnie podzielane poglądy) oraz spójność grupy (poczucie wspólnoty, tworzenie społeczności). Jednak stan pozornej integracji powoduje, iż praca grupy jest nieefektywna i mało konstruktywna.

II.                STADIUM PRZEJŚCIOWE – „BURZA”

Etap drugi to faza konfliktu, który zdecydowanie obfituje w różnorodność emocji, bowiem lęk, postawy obronne, opór w okolicznościach ujawniania ról grupowych, walki o władzę, uznanie i autorytet często idą w kierunku konfliktu pomiędzy uczestnikami a czasami pomiędzy uczestnikami a prowadzącym grupę trenerem/terapeutą. Wszystkie te zjawiska rodzą opór a ten objawia się spadkiem motywacji do pracy, koncentracją na problemach interpersonalnych lub postawą unikania konfrontacji. Mogą się pojawić podgrupy towarzyskie, lekkie znudzenie lub tzw. „drugie życie” obok grupy właściwej. Aby grupa osiągnęła kolejny etap, zaistniałe problemy muszą być zdefiniowane, a następnie skutecznie przepracowane-rozwiązane przez grupę. Wiąże się to, z wysokimi umiejętnościami komunikacyjnymi, otwartymi komunikatami, asertywnością, kreatywną krytyką opinii a nawet osób, dojrzałością emocjonalną, empatią. Ważne jest aby oczyścić atmosferę, nauczyć się rozmawiać o sytuacjach trudnych, w tym o swoich emocjach, aby „wysprzątać wszystkie trupy w szafie” i „nie zamiatać problemów pod dywan”. Pozytywne przejście przez ten trudny etap, daje możliwość wzmocnienia poczucia bezpieczeństwa, zaufania, usprawnienia pracy i komunikacji w grupie.

III.             STADIUM   KONSTRUKTYWNEJ   PRACY -  NORMOWANIE

Grupa, wchodząc w fazę współpracy ponownie przepracowuje normy grupowe oraz wzmacnia spójność grupy, co umożliwia jej lepsze i skuteczniejsze funkcjonowanie i efektywne radzenie sobie z sytuacjami trudnymi dla jednostki i/lub grupy. W grupie zachodzą samoistne procesy motywacji i automotywacji, aktywności, kreatywności oraz wsparcia. Każda osoba ponownie ustala swoja rolę w strukturze grupy

            

 Proces grupowy nie jest jednak tak prostym i oczywistym zjawiskiem, bowiem zdarza się, że grupa w różnym tempie przechodzi poszczególne etapy, czasami następuje regres, czasami pominięcie pewnego etapu. Prowadzenie takich grup, wymaga więc szczególnej obserwacji, umiejętności komunikacyjnych, wysokiej empatii, koncentracji, oceny sytuacji oraz elastyczności. [1]

            Jak twierdzą K. Kondracki i D. Szczepan-Jakubowska: „Początek pracy grupowej koncentruje się na szukaniu podobieństw i cech wspólnych. Jednak dopiero ujawnienie i zaakceptowanie odmienności i różnorodności (co następuje w fazie konfliktu) pozwala na wejście w fazę realnej współpracy.”[2] Owa różnorodność osobowości (cech, talentów, umiejętności i doświadczenia), to droga do wyłonienia się właściwych ról grupowych i związanego z nim podziału obowiązków. Bardzo często od tego momentu, grupa składa się z wielu liderów, którzy współpracują przy realizacji zadań. Skoro rozwój grupy warunkowany jest kryzysami, a każdy z nich jest końcem starego i początkiem nowego etapu, to warto bliżej przeanalizować rolę i specyfikę zjawiska konflikt. 

Ale o tym następnym razem ...

 

---

Pełny tekst: Wierzańska M., Rola konfliktu w procesie rozwijania kompetencji społecznych metodą pracy grupowej, tekst głoszony podczas Miedzynarodowej Polsko-Ukraińskiej Konferencji Pedagogicznej "Współczesne wyzwania pedagogiki" – opublikowany w.: Zamojskie Studia i Materiały, Pedagogika,  Zamość 2009r.

---

[1] N. Goodman, Wstęp do socjologii, Zysk i s-ka, Poznań 1992, s. 67

[2] L. Brożyna, Praca z grupą i procesy w niej zachodzące na przykładzie grupy profilaktycznej, literka.pl

[3] H. Podedworna, Grupy i zbiorowości społeczne, (w.:) Socjologia ogólna, J. Polakowska-Kujawy (red.), Oficyna wydawnicza SGH, W-wa 2002 , s. 88

[4] H. Podedworna, Grupy i zbiorowości społeczne, (w.:) Socjologia ogólna, J. Polakowska-Kujawy (red.), Oficyna wydawnicza SGH, W-wa 2002 , s. 90

[5] H. Podedworna, Grupy i zbiorowości społeczne, (w.:) Socjologia ogólna, J. Polakowska-Kujawy (red.), Oficyna wydawnicza SGH, W-wa 2002, s.87

[6] H. Podedworna, Grupy i zbiorowości społeczne, (w.:) Socjologia ogólna, J. Polakowska-Kujawy (red.), Oficyna wydawnicza SGH, W-wa 2002, s.87

[7] H. Podedworna, Grupy i zbiorowości społeczne, (w.:) Socjologia ogólna, J. Polakowska-Kujawy (red.), Oficyna wydawnicza SGH, W-wa 2002, s. 96-99

[8] M.Schneider Corey, G. Corey, Grupy metody grupowej pomocy psychologicznej, Instytut Psychologii Zdrowia, PTP, Warszawa 2002

[9] T. Pilch, I. Lepalczyk, Pedagogika społeczna, Wyd. Żak, Warszawa 1995

[10]  Association for Specialist In Group Work

[11] M.Schneider Corey, G. Corey, Grupy metody grupowej pomocy psychologicznej, Instytut Psychologii Zdrowia, PTP, Warszawa 2002, s. 10

[12] N. Goodman, Wstęp do socjologii, Zysk i s-ka, Poznań 1992, s. 68-72

[13] J.w., s. 75

[14] M.Schneider Corey, G. Corey, Grupy metody grupowej pomocy psychologicznej, Instytut Psychologii Zdrowia, PTP, Warszawa 2002

[15] K. Kondracki, D. Szczepan-Jakubowska, Proces grupowy – z pamiętnika trenera trenerów ..., http://profirma.com.pl